Karremans: ‘Ggz behandelt wel heel veel lang door’
Staatssecretaris Vincent Karremans (Jeugd, Preventie en Sport) wil dat mensen met een zware mentale hulpvraag sneller geholpen worden en dat mensen met een lichte mentale hulpvraag niet onnodig in de ggz belanden. Ook wil hij afspraken maken over behandelduur en de acute ggz uit de marktwerking halen. “We moeten harde afspraken maken om de ggz uit het slop te halen”, zegt hij in een interview met Zorgvisie.
De ggz krijgt veel te veel lichte mentale zorgvragen op zijn bordje, waardoor vooral de mensen met zware ggz-problemen veel te lang op een wachtlijst staan. “Mentale problemen komen niet uit de lucht. Ze komen bijvoorbeeld voort uit geldzorgen of werkstress. Wat we nu vooral doen is achteraf behandelen. We plakken pleisters, terwijl we de kern van het probleem moeten oplossen. We moeten die geldzorgen adresseren of de werkstress wegnemen.”
Interview Karremans
De lichte mentale zorgvraag niet meer onnodig in de ggz oplossen, maar in mentale gezondheidssteunpunten in gemeenten. Karremans schetst in zijn Kamerbrief van 13 april de contouren van zijn beleid. Aan de vooravond van het Kamerdebat over de ggz op 15 april licht hij zijn plannen toe in een interview met Zorgvisie. “De lichte zorgvragen kun je mogelijk effectiever buiten de ggz behandelen via laagdrempelige steunpunten. Daarvan zijn er al 278 in Nederland. Dat is ook passender voor patiënten. Je kunt ook denken aan digitale platforms, lotgenotengroepen en het verkennend gesprek bij huisartsen.”
Lichte mentale zorgvragen
Mensen met mentale problemen belanden nu te snel bij de psychiater of de psycholoog, vervolgt Karremans. “Het is een binair proces nu. Als je een mentaal probleem hebt, kom je bij de psychiater of psycholoog. Er zit niks tussen. Als je een eetstoornis of zware depressie hebt, dan wil je dat die mensen snel terecht kunnen. Maar de lichte zorgvragen komen er nu tussendoor en kannibaliseren zo de zware zorgvraag. Dat wil ik uit elkaar trekken. Ik wil een licht antwoord op een licht zorgvraag. En een zwaar antwoord op een zware zorgvraag. Dat zware antwoord kunnen we nu vaak niet op tijd bieden vanwege de wachtlijsten.”
Nieuw zorg- en welzijnsakkoord?
De concrete afspraken zullen nader worden uitgewerkt in het integraal zorg- en welzijnsakkoord (IZWA), dat nog steeds in de steigers staat. Daarom kan Karremans daar nog niet veel over zeggen. Zeker is dat er afspraken komen over hoe huisartsen en gemeenten verwijzen naar de ggz. Ze zullen dat vaker naar lichtere vormen moeten doen.
Behandelduur ggz beperken
Ook wil Karremans afspraken vastleggen over behandelduur van bepaalde type patiënten. “Er wordt wel heel veel doorbehandeld, zonder betekenisvolle vooruitgang. Dan moet je de vraag durven stellen of een andere aanpak niet beter is. Dan heb ik het niet over behandelingen met mensen met een zware depressie of die suïcidaal zijn. We willen juist dat er capaciteit vrijkomt voor mensen met zware zorgvragen. Dat soort harde afspraken zijn nodig om de ggz uit het slop te halen.”
Financiële prikkels ggz
Daarom wil Karremans ook de financiële prikkels bijstellen. “We zien dat aanbieders, net als in de jeugdzorg, iets te veel financieel belang hebben bij doorbehandelen, terwijl dat niet altijd in het belang van patiënten is. Daar moeten we wat mee. Daarnaast wil ik kijken of we de cruciale ggz niet uit de markt kunnen halen. Dan heb ik het over de mensen met de meest complexe problematiek. Zodat één zorgverzekeraar regionaal gelijkgericht kan inkopen. Zo bouw je meer rust in.”
Marktwerking ggz mislukt?
Is de marktwerking in ggz niet mislukt? Die heeft geleid tot een explosie van aanbieders, die zich richten op lucratieve lichte zorgvragen. Psychiaters willen niet meer werken in de grote ggz-instellingen, waardoor de ANW-diensten (avond, nacht en weekend) op een steeds kleinere groep terechtkomen.
“Aanbod creëert vraag, dat zie je ook in de jeugdzorg. Er werken nog nooit zoveel mensen in de ggz als nu. Er zijn nog nooit zoveel aanbieders geweest. Toch zijn de wachtlijsten langer dan ooit. Dus we moeten wat met het aanbod. Problematisch is ook dat de crisisdiensten voornamelijk bij een kleine groep psychiaters in grote ggz-instellingen komt. Die druk wordt daar steeds groter, want zij moeten dat met elkaar verhapstukken. Daar wil ik afspraken over maken.”
Exclusiecriteria
U kunt dat verplichten via het behoud van hun accreditatie. “Op een gegeven moment kunnen we vrij dwingende afspraken maken. Linksom of rechtsom, dat gaan we aanpakken. Anders zie je de arbeidsmarkt verschuiven, niet ten gunste van patiënten. Hetzelfde mechanisme zie je bij ‘exclusiecriteria’. Dat instellingen zeggen dat ze een bepaalde combinatie van klachten niet behandelen. Waardoor ook die patiënten lang moeten wachten en alleen terechtkunnen bij grote ggz-instellingen.”
Dan is de marktwerking toch mislukt in de ggz? “Je moet het kind niet met het badwater weggooien, want de markt levert de zorg ook veel op als het gaat om de betaalbaarheid. Maar je moet de scherpe kantjes er wel vanaf halen. Dat gaan we nu doen.”
Bron: Zorgvisie.nl