Sam Schoch: ‘Zzp’ers zijn de bijl aan de wortel van de zorgarbeidsmarkt’
Zorgaanbieders die de beoogde transitie van de Wet DBA nastreven – minder zzp’ers, meer loondienst – hebben duidelijkheid nodig van de Belastingdienst, vindt Sam Schoch, bestuurder van GGZ Rivierduinen. “De Belastingdienst moet een einde maken aan de gedoogconstructie. Ga handhaven, wees duidelijk en houd koers.”
“Zzp’ers zijn de bijl aan de wortel van een goed functionerende arbeidsmarkt in de zorg”, zegt Schoch. De Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA) is in zijn ogen een zegen voor de arbeidsmarkt in de zorg. Minder zzp’ers, meer mensen in loondienst. Dat is in de eerste plaats goed voor cliënten. Als ggz-aanbieders met veel zzp’ers werken, betekent dat veel wisselende gezichten. Cliënten hebben juist baat bij continuïteit en een band met vertrouwde zorgverleners. Ook voor de ggz-organisaties en de mensen daar al in loondienst werken ziet Schoch grote voordelen.
Niet voldoen aan Wet DBA
GGZ Rivierduinen heeft daarom, net als een groot deel van de zorgaanbieders, de rigoureuze keuze gemaakt om per 1 januari 2025 niet meer te werken met zzp’ers die niet aan de Wet DBA voldoen. Het doel is om ze in loondienst te krijgen. Dat is deels gelukt. Ongeveer een kwart heeft de overstap gemaakt naar de ggz-aanbieder in Zuid-Holland. In het verzorgingsgebied wonen circa 1,2 miljoen mensen
Machtsspel met zzp’ers
Maar driekwart van de zzp’ers wacht dus nog af. Schoch verwacht dat de anderen iets meer tijd nodig hebben en dan alsnog zullen volgen. “Ze verwachten dat we ze zo hard nodig hebben dat we alsnog water bij de wijn gaan doen. Maar dat gaan we niet doen. Het is een machtsspel. Het is wachten wie er het eerst met de ogen knippert. Ze denken dat het wel overwaait.” Dat is niet zo. Schoch is vastbesloten voet bij stuk te houden.
Gaten in roosterplanning
De strikte opstelling leidt wel tot de nodige uitdagingen in de roosterplanning. In drie poliklinieken van GGZ Rivierduinen – werkzaam in de regio’s Alphen aan den Rijn, Duin- en Bollenstreek, Gouda, Leiden, Leidschendam en Zoetermeer – is daarom besloten om tot 1 april “de deur op een kier te doen. Voor acute opnames is er altijd plek, maar tot 1 april is de reguliere route even stilgezet”. Geen nieuwe aanmeldingen dus, want de werkdruk voor het personeel in loondienst mag zeker niet te hoog oplopen. “Zij mogen niet de dupe worden. Met veel kunst-en-vliegwerk lukt dat”, aldus Schoch.
Motieven zzp’ers
Schoch zet vraagtekens bij de motieven van zzp’ers om niet in loondienst te gaan. Hij heeft in gesprekken het afgelopen half jaar verschillende argumenten voorbij horen komen. “Liefde voor het vak? Als zzp’ers dreigen om uit de zorg te stappen, hoe diep gaat die liefde voor het vak dan? Ondernemerschap? Als je hetzelfde werk doet als mensen in loondienst?”
Extra geld
De gesprekken met zzp’ers afgelopen maanden hebben hem geleerd dat het velen uiteindelijk vooral gaat om het extra te besteden geld. Zzp’ers verdienen netto een hoger loon dan mensen in loondienst, omdat ze geen sociale premies afdragen. “Zzp’ers zijn uit een in wezen heel solidair systeem gestapt. Iedereen betaalt sociale premies, zodat iedereen pensioen opbouwt.”
Zzp’ers als ‘nouveau poors’
Hoe waardevol en belangrijk dat is, beseffen veel zzp’ers onvoldoende, denkt Schoch. Van hen bouwt een grote meerderheid – 94 procent volgens onderzoek van DNB – geen pensioen op. “De inkomensval is enorm als je met pensioen gaat en je hebt niks geregeld. Zzp’ers zijn de ‘nouveau poors’, de nieuwe armen, als ze niet oppassen. Overzien ze de gevolgen van zzp’er zijn wel helemaal? Moeten we zzp’ers niet tegen zichzelf beschermen?”
Zzp’ers in loondienst?
Dat een deel van de zzp’ers aarzelt, begrijpt Schoch wel. “Ze moeten wat nettoloon inleveren en iets anders gaan werken. Maar daar staat wel veel tegenover. In loondienst maken ze volwaardig deel uit van een team. Ze kunnen samen afspraken maken over scholing, vakanties en diensten.”
Flexibiliteit
Er is in loondienst ook veel meer flexibiliteit mogelijk dan menig zzp’er denkt, stelt Schoch: “Iemand wilde acht maanden werken en daarna vier maanden vrij voor verre reizen. Dat soort afspraken is mogelijk.”
Verkapt dienstverband
De Belastingdienst weet heel goed hoe een verkapt dienstverband er in de zorg uitziet. Dat heeft Schoch gemerkt toen hij belastinginspecteurs in 2024 over de vloer kreeg om het horizontale toezicht te bestendigen. “Ons werk in de ggz bestaat globaal uit verzorgen, behandelen en begeleiden. Als zzp’ers precies hetzelfde doen, is een verkapt dienstverband zo aangetoond.”
Belastingdienst: handhaaf
Zorgaanbieders die de beoogde transitie van de Wet DBA nastreven, hebben duidelijkheid nodig van de Belastingdienst, vindt Schoch. Hij was dan ook niet blij met de mededeling van de fiscus aan het einde van 2024 om in 2025 geen boetes uit te delen aan werkgevers. “Nu is het diffuus of de Belastingdienst uiteindelijk wel echt gaat handhaven. Je ziet nu dat sommige werkgevers wegduiken. Ze kijken het nog even aan. Laat de Belastingdienst dit voorjaar wel handhaven. Dat ze in 2025 nog geen boetes uitdelen, begrijp ik wel. Maar de naheffingen voor sociale premies kunnen ook al behoorlijk oplopen. Die bedragen globaal 40 procent van het loon. De Belastingdienst moet een einde maken aan de gedoogconstructie. Wees wel duidelijk en houd koers.”
Bron: Zorgvisie.nl