Wat is een zwaar beroep? (En wie mag dus met vroegpensioen?)
Wat is een zwaar beroep? Van belang als het gaat om vroegpensioen voor mensen met zwaar werk. FNV pleit voor een permanente regeling voor vroegpensioen. Met het 2 jaar geleden geïntroduceerde puntensysteem voor zwaar werk als hulpmiddel.
In het Pensioenakkoord is afgesproken dat de AOW-leeftijd geleidelijk stijgt. Maar mensen die zwaar werk doen, redden het lang niet allemaal om gezond hun AOW te halen. Daarom heeft FNV voorgesteld het puntensysteem om te beoordelen hoe zwaar een beroep is verder uit te breiden
Want er moet een structurele regeling komen voor vroegpensioen voor mensen met zwaar werk. De huidige tijdelijke regeling loopt eind 2025 af. Daardoor is de mogelijkheid tot vroegpensioen voor mensen met een zwaar beroep vanaf dat moment onzeker. Vakbonden en werkgevers zijn het echter oneens over de toekomst van de regeling.
FNV: “Laat cao-partijen zelf bepalen wat zwaar werk is. Dat kan fysiek zwaar werk zijn, of mentaal zwaar werk. Denk bijvoorbeeld ook aan nachtwerk. Werkgevers en vakbonden weten het beste waar zwaar werk gedaan wordt in een bedrijf of een sector. Laat die dan samen bepalen wie er voor een regeling in aanmerking komen. Dat kan het beste aan de cao-tafel.”
De huidige regeling van het vroegpensioen voor werknemers met zware beroepen loopt tot eind 2025. Via de Regeling Vervroegde Uittreding (RVU) kunnen ze eerder stoppen met werken, tot 3 jaar voordat ze hun AOW-leeftijd bereiken. Tot aan hun pensioen ontvangen werknemers van hun werkgever een bedrag van maximaal €2.182 bruto per maand (drempelbedrag 2024). De uitkering kan doorlopen tot uiterlijk december 2028.
Wat is een zwaar beroep?
In 2017 is het het ministerie van SZW, werkgevers en vakbonden niet gelukt om het eens te worden over een definitie van het begrip zware beroepen. Nu, 7 jaar later, zijn we niet veel verder. “Er is geen definitie van een zwaar beroep,” vertellen Bastiaan Starink, bijzonder hoogleraar arbeidsmarkt, pensioenen en belasting aan Tilburg University, en Pierre Koning, hoogleraar arbeidsmarkt en sociale zekerheid aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, aan EenVandaag.
“We hebben in Nederland heel lang de discussie gehad over wat nu onder een zwaar beroep wordt verstaan en daar kwamen we niet uit”, zegt Starink. EenVandaag schrijft: “Er werd besloten om de mogelijkheid van vroegpensioen toe te kennen aan iedereen waarbij het bruto uitkeringsbedrag maximaal € 1.850 per maand is.”
Starink: “De mensen aan de onderkant van het loongebouw kom je daarmee tegemoet. De aanname was een beetje dat mensen met een zwaar beroep meestal aan die onderkant zitten. Maar ook iemand met een minder zwaar belastende baan die weinig verdient kan gebruikmaken van de regeling.”
Wat maakt een beroep zwaar?
België heeft wel een lijst van zware beroepengeformuleerd, maar alleen voor de overheidssector. Volgens deze lijst is een beroep zwaar als het aan 4 criteria voldoet:
1 Fysiek belastend werk
2 in een belastende werkorganisatie
3 met verhoogde veiligheidsrisico’s
4 en met mentale of emotionele belasting
“Maar in de praktijk is dit vaak heel lastig vorm te geven. Je kunt namelijk meerdere beroepen hebben bij een werkgever of binnen een sector. Het is daarom erg lastig om dat heel duidelijk af te bakenen. Dit maakt de discussie rondom vroegpensioen zo ingewikkeld”, aldus Koning.
Puntensysteem voor zwaar werk
In de Rotterdamse Haven heeft FNV 2 jaar geleden een puntensysteem geïntroduceerd. Dit systeem is ontworpen om werknemers met fysiek zware beroepen een gezonde overgang naar hun pensioen te bieden. Op basis van de inhoud van het werk, de roosters en het aantal dienstjaren dat iemand heeft, worden punten toegekend. Zwaar lichamelijk werk? Punten erbij. Nachtdiensten? Ook punten erbij. In de haven werkt het systeem goed.
“Een score op al die punten bepaalt of en wanneer iemand eerder kan stoppen met werken”, schrijft de Telegraaf. “Dat kan 6 maanden, 1 jaar of 2 jaar eerder zijn”, vertelt Eric Bouwens, directeur van Matrans aan de krant. “Als je op kantoor werkt en geen onregelmatige diensten hebt, krijg je weinig punten en kun je er niet zomaar eerder uit.”
De sjorders echter, die bij weer en wind containers vastzetten, scoren hoog. “Dat is echt zwaar werk. Die mannen zijn vaak voor hun pensioen al versleten. Die kunnen dankzij het puntensysteem eerder stoppen, zonder dat ze er financieel hard op achteruit gaan. Dat betalen we als cao-partners zelf,” aldus Bouwens. Volgens hem kunnen andere sectoren hiervan leren.
Ook voor mentaal zwaar beroep?
FNV wil het puntensysteem uitbreiden naar andere sectoren. “Het is een oplossingsrichting”, vertelt Piet Rietman van FNV tegen de Telegraaf, “Inmiddels zijn we dit systeem ook samen met de NS aan het invoeren. En bij KLM zijn we erover in gesprek.”
Volgens Rietman zou deze regeling bovendien niet alleen moeten gelden voor lichamelijk zware beroepen, maar ook voor beroepsgroepen die mentaal zwaar zijn. “Bijvoorbeeld de politie of psychiatrisch verpleegkundigen. Wij willen dat er op een objectieve manier wordt vastgesteld wat voor werk precies zwaar is,” zegt hij tegen EenVandaag.
Dus: wat is een zwaar beroep?
Helaas blijft een eenduidige definitie van een zwaar beroep dus lastig. Omdat beroepen op verschillende manieren zwaar zijn – fysiek, mentaal, emotioneel – is het moeilijk om al deze aspecten in één definitie te vangen. Zelfs binnen dezelfde sector kunnen functies sterk variëren in zwaarte, wat een algemene definitie bemoeilijkt.
Daarnaast kan wat als zwaar wordt ervaren per persoon verschillen. Bovendien is het lastig om de langetermijneffecten van verschillende beroepen objectief te meten en te vergelijken. Door technologische ontwikkelingen kan de zwaarte van beroepen ook verschuiven.
Daar komt bij dat verschillende partijen (werkgevers, werknemers, overheid) uiteenlopende belangen hebben bij de definitie van zware beroepen. Net als de politiek. Het standpunt van het kabinet-Schoof over zware beroepen is nog onduidelijk.
Bron: Arbo-online.nl