Zeeuwen aan de slag met IZA-gelden, moeilijke gesprekken volgen
Alles wat bewezen effectief is op het gebied van arbeidsbesparende maatregelen wordt de komende tijd ingevoerd bij vrijwel alle zorgorganisaties in Zeeland. De Zeeuwse Zorg Coalitie heeft via het Integraal Zorgakkoord 83,4 miljoen euro gekregen. Het hoogst uitgekeerde bedrag tot nu toe. De transformatie zit ’m niet in het nieuwe, maar in het grootschalige en het gezamenlijke. Gesprekken over een andere bekostiging zijn onvermijdelijk, maar nu nog niet aan de orde.
De opgave van het transformatieplan van de Zeeuwse Zorg Coalitie is om op een andere manier te werken in de zorg. De coalitie bestaat uit zorgaanbieders, alle dertien Zeeuwse gemeenten, inwoners van Zeeland en zorgverzekeraar CZ. In de provincie Zeeland werken nu 32.000 zorgmedewerkers. Uit berekeningen blijkt dat als er geen veranderingen worden doorgevoerd er 7.500 medewerkers extra nodig zijn om de zorgvraag op te vangen. Die mensen zijn er niet. Bovendien zou de werkdruk toenemen, waardoor het werkplezier van de huidige medewerkers verder onder druk komt te staan.
Geen revolutie
In het transformatieplan staat precies omschreven hoeveel medewerkers met welk thema bespaard kunnen worden. Door de implementatie van het initiatief ‘Kerngezond’, met daarin valpreventie en medicijnchecks in de huisartsenzorg, wordt de inzet van 50 tot 60 extra zorgmedewerkers voorkomen. Die aantallen zijn veronderstellingen, maar omdat het gaat om bewezen effectieve programma’s zijn er gegevens die dat onderbouwen.
De nadruk die op deze manier ligt op het voorkomen van personeelsinzet, is een bewuste keuze van de coalitie. “We kunnen het in de zorg over duizend dingen hebben”, zegt René Smit, bestuursvoorzitter ZorgSaam, “maar wij hebben het over structurele schaarste aan mensen en daar moeten we oplossingen voor bedenken. Daarbij wil ik benadrukken dat we bewezen effectieve programma’s invoeren. We kijken alles af van anderen en dat wordt bij alle Zeeuwse organisaties geïmplementeerd. We gaan hier geen revoluties beginnen.”
De Zeeuwse Zorg Coalitie gebruikt de ‘impact-methode’ om de veranderingen te berekenen, maar ook om de veranderingen te volgen en bij te sturen. Zorgverzekeraar CZ is daar, als preferente zorgverzekeraar en mede-indiener van het transformatieplan, intensief bij betrokken. “Het is niet zo dat we een zak geld geven en over vijf jaar wel eens komen kijken hoe het gaat”, zegt manager regioregie bij zorgverzekeraar CZ, Joris Ament.
Tekort is al voelbaar in Zeeland
Zeeland wordt vaak gezien als de regio die vooroploopt op het gebied van de problemen die overal gaan ontstaan door de vergrijzing en het tekort aan personeel om de toenemende zorgvraag op te vragen. De demografische druk wordt hier nu al volop gevoeld. Veel jonge mensen trekken de provincie uit. Ouderen blijven achter. “Het loopt over de hoge schoenen”, zegt Smit. “Het personeelstekort is tastbaar, het voelt urgent en het wordt door iedereen begrepen.”
Het personeelsprobleem is toch ook weer onvergelijkbaar met andere regio’s. Smit van ZorgSaam: “Oplossingen die hier toepasbaar zijn, kunnen op geen enkele tekentafel worden bedacht. We moeten zelf verantwoordelijkheid nemen. En dat doen we. Ik kijk niet meer alleen wat goed is voor ZorgSaam, ik wil iets doen aan de toegankelijkheid van zorg voor alle Zeeuwen. Dan moeten we over onze eigen hekjes heen kijken. De interdependentie tussen zorgorganisaties onderling en met het sociaal domein is overduidelijk.”
Startkapitaal
Toen de verhuizing van de marinierskazerne naar Zeeland in 2020 toch niet doorging en het Rijk de provincie Zeeland financieel compenseerde, heeft de Zeeuwse Zorg Coalitie een klein deel van deze ‘aanmoedigingspremie’ ingezet om veranderingen in de huisartsenzorg in gang te zetten. Dit is het doorstartkapitaal van de Zeeuwse Zorg Coalitie. Het kwam geen seconde te laat; er zijn te weinig huisartsen in Zeeland, de wachtlijsten voor het ziekenhuis en de ouderenzorg zijn te lang.
Inwoners van Zeeland hebben ook een aandeel gehad bij het maken van de plannen voor de aanstaande veranderingen. Op uitnodiging van de Zeeuwse Zorg Coalitie zijn ze in gesprek gegaan. Zij hebben het ‘Inwonerakkoord Zorg Zeeland’ aangeboden met 85 adviezen en voorstellen. Nog steeds denken burgers actief mee.
Na de eerste periode -het uitrollen van bewezen effectieve innovaties- grijpt de coalitie alles aan waar het zorglandschap momenteel mee bezig is. Denk aan passende zorg, positieve gezondheid, een spoedplein, ambulantiseren en het verminderen van de administratieve lasten. Wat betreft dat laatste gaat het bijvoorbeeld om AI-toepassingen en slim inrichten van dossiers, naar voorbeeld van sectoren buiten de zorg die daar al verder mee zijn.
Ervaringen van Bennemeer
Van onafhankelijk voorzitter van de Zeeuwse Zorg Coalitie Peter Bennemeer komt de projectmatige en doelgerichte aanpak van het transformatieplan. Ook Bennemeers ervaringen met Bernhoven zijn gebruikt om niet in dezelfde sloten verzeild te raken. Zo weten de bestuurders dat de bekostiging, zeker op de lange termijn, niet onderschat moet worden.
Minder tijd dan Den Haag
De relatie met het beleid uit Den Haag is dubbel onder de bestuurders en verzekeraar van de Zeeuwse zorg. De transformatiegelden worden uiteraard met open armen ontvangen, maar ze gaan niet wachten totdat iemand zegt hoe ze het moeten uitgeven. “We hebben minder tijd dan Den Haag”, zegt regiomanager bij zorgverzekeraar CZ, Joris Ament. “Ik denk dat ook de formerende partijen juist met veel belangstelling naar ons kijken.”
Moeilijke gesprekken over bekostiging
De Zeeuwse zorgorganisaties werken samen in een netwerk. Smit grapt over de weinig voorstellende entiteit van de Zeeuwse Zorg Coalitie. Toch zijn juridische constructies en moeilijke gesprekken over de verdere bekostiging onvermijdelijk in de toekomst. De acute en de geriatrische revalidatiezorg zal bijvoorbeeld op een andere manier bekostigd moeten worden. Reshapen noemen ze dat.
Het traject van het Integraal Zorgakkoord zelf was bovendien volgens Smit en Ament ook aanleiding voor stevige gesprekken vol met administratieve afslagen en onduidelijkheden, “maar het allerbelangrijkste”, zegt Smit, “is verantwoordelijkheid nemen. Dat geldt niet alleen voor bestuurders, maar ook voor verpleegkundigen, huisartsen en gemeenteambtenaren. Met elkaar krijgen we het voor elkaar.”
Afspraken over freeriders
Nog zo’n lastig gesprek moeten de bestuurders van de coalitie nog voeren met de zorgverzekeraar over de vraag of zij het freerider-gedrag van zelfstandige behandelcentra moeten belonen. “We proberen daar afspraken over te maken”, zegt Smit. “Met wie maakt de zorgverzekeraar meerjarige plannen en met wie niet? En wie laat je toe tot gemeenschappelijke voorzieningen, zoals een zorgcentrale. We willen zoveel mogelijk organisaties stimuleren om mee te doen met de coalitie. Als dat niet gebeurt, wordt het heel lastig om dit personeelsvraagstuk tot een goed einde te brengen.” Ament van CZ vult aan: “We willen dat iedereen zijn verantwoordelijkheid neemt in de transformatie. We willen zeker niet dat partijen tegengesteld handelen.”
Samenwerken met België
De ligging van Zeeland naast Vlaanderen en alle ziekenhuizen die vrij dicht op elkaar liggen, is ook een lastig punt. Personeel heeft daardoor veel mogelijkheden om van werkplek te switchen. Maar België heeft een ander zorgsysteem en met dezelfde vergrijzingsproblematiek te maken als Nederland. ZorgSaam zoekt daarom de samenwerking op met de Universiteit Gent.
Voor nu, is het vooral een kwestie van doen, benadrukken de partijen van de coalitie. ZorgSaam zelf heeft bijvoorbeeld de eigen organisatie al ingericht op samenwerken met andere organisaties en verpleegkundigen vrijgemaakt om nieuwe trajecten op te starten, zoals digitale afspraken maken. Smit: “We gaan gewoon aan de slag.”
Bron: Zorgvisie.nl